Pierwszego dnia ryby łowiono w godzinach 14.00-21.00, drugiego natomiast w godzinach 10.00-17.00. Na zawodach obowiązywał wymiar ochronny podwyższony o jeden centymetr w stosunku do regulaminowego, czyli pstrąga 31 cm i lipienia 32 cm. Startowało 28 zawodników. Pierwszego dnia komisji sędziowskiej zgłoszono 19 lipieni i jednego pstrąga, a drugiego – 18 lipieni i jednego pstrąga. Do analizy otrzymałem 27 lipieni i oba pstrągi.

Odżywianie się ryb

1. Generalnie żerowanie ryb nie było intensywne. W żołądkach było raczej niewiele (41 i 65) ofiar, w dodatku głównie niewielkich wymiarów. Dotyczy to nie tylko lipieni, ale także – a może nawet jeszcze bardziej - pstrągów.

2. Interesująca jest obecność kilku poczwarek chruścików Rhyacophila i Psychomyia pusilla, które były jeszcze w swoich kokonach. Z zasady poczwarki chruścików bardzo rzadko stają się ofiarami ryb, ponieważ są dobrze zabezpieczone w domku lub specjalnej konstrukcji mocno przytwierdzonej do kamienia lub innego przedmiotu na dnie. Ich obecność w żołądkach ryb należy wiązać z podwyższoną wodą tuż przed południem, która spowodowała oderwanie ich od podłoża. Podobna sytuacja zaistniała w czerwcu 2002 r., gdy w żołądkach lipieni były trzy poczwarki Rhyacophila i dwie Agapetus.

3. W zasadzie nie widać istotnej różnicy w pokarmie lipieni złowionych w obu turach, choć połów odbywał się w różnych porach dnia. Zadziwiająca jest nawet większa liczba wylatujących chruścików w godzinach południowych (m.in. Hydropsyche, P. pusilla, Sericostoma) – 93, w porównaniu do 40 wieczorem, mimo, że z zasady wylot imago zachodzi w godzinach wieczornych i nocnych. Niska temperatura wody w Sanie może więc sprzyjać całodobowej aktywności wielu bezkręgowców.

4. Lipienie pobierały dużo pokarmu z dna. Wskazuje na to obecność licznych chruścików Agapetus, Goeridae i Limnephilidae (ich domki zawierały głównie kamyki), a także ślimaków przytulików.

5. Porównanie średniej liczby ofiar z początku czerwca (lipienie – 92; pstrągi – 58 ; zob. P&L nr 26), z danymi z początku trzeciej dekady tego miesiąca (lipienie – 52; pstrągi – 9), wydaje się wskazywać na stopniowe zmniejszenie intensywności żerowania ryb w miarę upływu czasu. Było to również widoczne na wodzie – 20 i 21 czerwca w ciągu dnia i wieczorem lipienie nie były tak aktywne, jak na początku czerwca 2002 r.

6. Porównując obecne dane z materiałem z początku czerwca, można dostrzec mniejszą rolę chruścików z rodzaju Agapetus, ochotek i kiełży. Większe natomiast jest znaczenie ślimaka przytulika (Ancylus fluviatilis) i chruścika P. pusilla (wylatuje głównie w środku lata).

7. Zwraca uwagę duża ilość samic (9♀ i 2♂) chruścika P. pusilla (imagines mają długość ciała około 5-7 mm, a barwa odwłoka jest ceglasta). Potwierdzone są wcześniejsze obserwacje z Soły i Sanu (P&L nr 19 i 26), że zjadane są głównie samice tego chruścika, zapewne w związku ze składaniem jaj (składanie ich pod wodą jest znane u tego gatunku, więc samice mogły zostać pobrane przez ryby w toni). Wśród wszystkich osobników P. pusilla, u których oznaczyłem płeć i podałem na łamach P&L, były dotychczas 23 samice i tylko 2 samce.
U tego chruścika w zasadzie imagines nie są zjadane przy okazji wylotu z wody, co zapewne wynika z ich relatywnie niskiej dostępności dla ryb. Obrazuje to poniższe zestawienie, w którym podana jest liczba pływających poczwarek i imagines stwierdzonych dotychczas w żołądkach ryb Tabrla 2.

Wnioski wędkarskie

1. Szeroka gama ofiar, zarówno pod względem wielkości (od malutkich ochotek do pijawek i jętek majowych o długości 2-3 cm), jak i ubarwienia, wskazuje, że lipienie z Sanu raczej nie wykazują „selektywności” podczas żerowania. Teoretycznie można je więc złowić praktycznie na każdą muszkę wyglądem przypominającą jakiegoś niewielkiego bezkręgowca. Moim zdaniem trudność w złowieniu ryb należy natomiast wiązać z nienaturalnym zachowaniem się sztucznej przynęty w lub na wodzie. Wyjątkowa ostrożność lipieni w Sanie zapewne wynika z dużej presji wędkarskiej.

2. Mniejszą intensywność żerowania lipieni 20-21 czerwca w stosunku do początku miesiąca prawdopodobnie należy wiązać ze stopniowym spadkiem aktywności lipieni w miarę upływu czasu. Nie można jednak wykluczyć, że częściowo wynika to także z silnej presji wędkarskiej na ten gatunek od rozpoczęcia sezonu. Jeśli ta teza jest słuszna, to połowy wędkarskie mogą oddziaływać negatywnie na intensywność żerowania ryb i w konsekwencji na tempo wzrostu ryb. Konieczne jest jednak zebranie liczniejszego materiału, zarówno jeśli chodzi o odżywianie się, jak i tempo wzrostu ryb.

3. Stosunkowo mała intensywność żerowania ryb rzutowała na słabsze wyniki wędkarskie. Lipienie były trudne do złowienia, nawet wieczorem, kiedy żerowanie powierzchniowe było nieco silniej zaznaczone.

4. Żerowanie powierzchniowe lipieni było raczej słabe. Pierwszego dnia, kiedy łowiono również wieczorem, ofiary zebrane z powierzchni wody (czyli wszystkie subimagines, imagines i bezkręgowce lądowe) stanowiły co najwyżej 5.9% (34 na 573) łącznerj liczby ofiar. Drugiego dnia te ofiary stanowiły maksymalnie zaledwie 1.8% (15 na 846). Połów na suchą muszkę powinien przynosić więc lepsze wyniki wieczorem, choć i tak z pewnością bardziej skuteczna powinna być teoretycznie nimfa, przynajmniej z punktu widzenia żerowania ryb w toni.
Potwierdzają się moje wcześniejsze obserwacje, że wbrew obiegowym poglądom, u lipieni z Sanu żerowanie powierzchniowe nie odgrywa większej roli. Liczba możliwych ofiar zebranych z powierzchni wody na początku czerwca wynosiła co najwyżej 3% (60 na 2024), a we wrześniu – 5% (P&L nr 13).

Tabela nr 1. Zawartość żołądków 27 lipieni i 2 pstrągów potokowych złowionych w Sanie w okolicy Leska (skróty: l – larwa, p – poczwarka, pp – pływająca poczwarka chruścika, k – kokon, s – subimago, im – imago, w - wylinka)