| |
Wały przeciwpowodziowe:
Wady:
• utrudniona regulacja stosunków wodnych na obszarze doliny odciętym wałami,
• zwężenie koryta wód wielkich -> podniesienie poziomu wody -> wzrost prędkości -> erozja koryta głównego,
• przy zarośniętym międzywalu -> akumulacja rumowiska unoszonego -> zmniejszenie powierzchni przekroju -> zmniejszenie przepustowości międzywala,
• odcięta retencja dolinowa -> wzrost prędkości przemieszczania się fali wezbraniowej -> wzrost zagrożenia dla niżej leżących terenów,
• odcięcie siedlisk dolinowych od rzeki ->zanikanie mokradeł, zarastanie starorzeczy i oczek wodnych,
• zmiana użytkowania doliny poza wałami: użytki zielone -> grunty orne, urbanizacja doliny,
• wzbudzanie fałszywego poczucia bezpieczeństwa.
Warto też popatrzeć na rysunek pokazujący terasy zalewowe i wielkości przepływu. Wyobraźcie sobie, że podjęta została decyzja o zabudowaniu na obszarze pierwszej terasy (odc. c) i w 1/3 terasy od strony koryta zbudowano wały ... jak wysokie muszą być, żeby pomieściły tyle samo wody co cała dolina do przepływu Qmax 5% (czyli do podstawy drugiej terasy zalewowej - między odc. a a odc.b)?
W jaki sposób tak wysokie wały moga stabilnie stać, oraz ile objętości z doliny muszą zabrać na własną strukturę?
Jeśli w rzece występuje przewężenie wywołane obwałowaniem, to choć na terenie między wałami, w zwężeniu, woda przyspiesza, to wypełniając tę przestrzeń musi wywoływać spietrzenie wody powyżej, , czyli tzw "cofkę", spowalniając jej spływ.... Konstrukcja np. jazów wywołuje spiętrzenie w wyniku samego zwężenia koryta, nawet przy pełnym otwarciu jazu ... spietrzenie tym większe im większa objętość wody przepływa przez zwężenie ... przy przepływach krytycznych takie spiętrzenie jest podobne do piętrzenia przez zamknięte zasuwy jazu ...
Wały "przeciwpowodziowe", szczególnie zbyt wąsko posadowione, są PRZYCZYNĄ wezbrań i powodzi ... takie "dodatnie sprzężenie zwrotne" ...
Wpływ zwężeń
Zabudowa terasy wynika tez z regulacji rzek, bo wówczas woda jest szybko "spuszczana do morza", a wtedy minimalne przepływy są bardzo nisko w korycie i stwarzają wrażenie, że taka rzeka, strumyk, potoczek wydają się niegroźne ... ale skoro niegroźne, to postepuje "urbanizacja" doliny, czyli zwiększa się spływ bezpośredni wody opadowej ... kolejne "dodatnie sprzężenie zwrotne" ....taka woda podczas dużych opadów czy gwałtownych roztopów szybko wypełnia koryto, rozlewa się, ale jest podpiętrzana przez wały, przyspiesza, napotyka na kolejne przeszkody, spiętrza się nadal ....
W tym samym mechanizmie mamy zarówno bardzo niskie poziomy wody w okresach suchych, jak i katastrofalnie wysokie po deszczach ... susze i powodzie ...
Podstawową przyczyną katastrofalnych wezbrań jest wkraczanie na przyległe do koryta tereny i eksploatacja tych terenów w zlewni, prowadząca do nadmiernego spływu wód opadowych (czy roztopowych) w wyniku drenowania powierzchni chłonnych, zwane "wspomaganiem rolnictwa", ekploatacją lasów, oraz odprowadzaniem wody z terenów utwardzonych.
Pozdrawiam serdecznie
Jerzy Kowalski
|
